Polímeros: Ciência e Tecnologia
https://revistapolimeros.org.br/doi/10.1590/S0104-14282005000100006
Polímeros: Ciência e Tecnologia
Review Article

Polímeros Bioreabsorvíveis na Engenharia de Tecidos

Bioresorbable Polymers in Tissue Engineering

Duek, Eliana Ap. R.; Zavaglia, Cecília A. C.; Barbanti, Samuel H.

Downloads: 0
Views: 1115

Resumo

A Engenharia de Tecidos consiste em um conjunto de conhecimentos e técnicas para a reconstrução de novos órgãos e tecidos. Baseada em conhecimentos das áreas de ciência e engenharia de materiais, biológica e médica, a técnica envolve a expansão in vitro de células viáveis do paciente doador sobre suportes de polímeros bioreabsorvíveis. O suporte degrada enquanto um novo órgão ou tecido é formado. Os poli(α-hidróxi ácidos) representam a principal classe de polímeros sintéticos bioreabsorvíveis e biodegradáveis utilizados na engenharia de tecidos. No desenvolvimento e na seleção desses materiais, o tempo de degradação é fundamental para o sucesso do implante. Os estudos e os desafios atuais são normalmente direcionados ao entendimento das relações entre composição química, cristalinidade, morfologia do suporte, e o processamento desses materiais. Este artigo faz uma revisão dos trabalhos recentes sobre a utilização dos polímeros sintéticos bioreabsorvíveis como suportes na engenharia de tecidos.

Palavras-chave

Engenharia de tecidos, polímeros bioreabsorvíveis, poli(α,-hidróxi ácidos)

Abstract

Tissue Engineering is based on a group of techniques for the reconstruction of new organs and tissues. Based on knowledge of materials science and engineering, biology and medicine, the technique involves the in vitro expansion of viable cells obtained from the patient on the polymeric scaffolds. The scaffold degrades while a new organ or tissue is formed. The poly(α-hydroxy acids) are the principal biodegradable and bioresorbable polymers used in tissue engineering. In developing and selecting bioresorbable scaffolds, the degradation time is fundamental for successful biocompatibility and biofuncionality. Hence, degradation studies often address variables such as the chemical composition, crystallinity, morphology of the scaffold and the processing of these materials. This paper reviews recent work in bioresorbable polymers used as scaffolds in the tissue engineering.

Keywords

Tissue engineering, bioresorbable polymers, poly(α,-hydroxy acids)

References



1. Shin, H.; Jo, S. & Mikos, A. G. – Biomaterials, 24, p.4353 (2003).

2. Griffith, L. G. – Acta Mater., 48, p.263 (2000).

3. Kulkarni, R. K.; Pani, K. C.; Leuman, C. & Leonard, F. – Arch. Surg. 93, p.839 (1966).

4. Liu, T. V. & Bhatia S. N. – Adv. Drug Deliver. Rev., 56, p.1635 (2004).

5. Valimaa T. & Laaksovirta S. – Biomaterials, 25, p.1225 (2004).

6. Ambrose C. G. & Clanton, T. O. – Ann. Biomed. Eng., 32, p.171 (2004).

7. Langer, R. & Tirrell, D. A. – Nature, 428, p.487 (2004).

8. Lysaght, M. J. & Hazlehurst, A. L. – Tissue Eng., 10, p.309 (2004).

9. Griffith, L. G. & Naughton, G. – Science, 295, p.1009 (2002).

10. Langer, R. & Vacanti, J. P. – Science, 260, p.920 (1993).

11. Freed, L. E.; Marquis, J. C.; Nohria, A.; Emmanual, J.; Mikos, A. G. & Langer, R. – J. Biomed. Mater. Res., 27, p.11 (1993).

12. Lloyd-Evans, M. – Mater. Today, May, p.48 (2004).

13. Hutmacher, D. W. – Biomaterials, 21, p.2529 (2000).

14. Kellomaki, M. & Tormala, P. – Method. Mol. Biol., 238, p.1 (2004).

15. Vert, M.; Li, M. S.; Spenlehauer, G. & Guerin, P. – J. Mater. Sci., 3, p.432 (1992).

16. Middleton, J. C. & Tipton, A. J. – Biomaterials, 21, p.2335 (2000).

17. Elke, M.; Rolf-Joachim, M. & Wolf-Dieter, D. – Polym. Degrad. Stabil., 80, p.485 (2003).

18. Huang, M. H.; Li, S.; Hutmacher, D. W.; Schantz, J. T.; Vacanti, C. A.; Braud, C. & Vert, M. – J. Biomed. Mater. Res., 69A, p.417 (2004).

19. Li, S. – J. Biomed. Mater. Res., 48, p.342 (1999).

20. Li, S.; Garreu, H. & Vert, M. – J. Mater. Sci. Mater. Med., 1, p.198 (1990).

21. Li, S.; Garreu, H. & Vert, M. – J. Mater. Sci. Mater. Med., 1, p.342 (1990).

22. Li, S.; Garreu, H. & Vert, M. – J. Mater. Sci. Mater. Med.., 1, p.123 (1990).

23. Ali, S. A. M.; Zhong, S.-P, Doherty, P. J. & Williams, D. F. – Biomaterials, 14, p.648 (1993).

24. Chu, C. C. – “Biodegradable Polymeric Biomaterials: an Update Overview”, in: The Biomedical Engineering Handbook, cap. 41, Bronzino, J. D. (ed.), CRC Press, (1999).

25. Sung, H. J.; Meredith, C.; Johnson, C. & Galis, Z. S. – Biomaterials, 25, p.5735 (2004).

26. Luciano, R. M.; Zavaglia, C. A. C.; Duek, E. A. R. & Alberto–Rincon, M. C. – J. Mater. Sci. Mater. Med., 14, p.87 (2003).

27. Luciano, R. M.; Zavaglia, C. A. C. & Duek, E. A. R. – J. Mater. Sci. Mater. Med., 14, p.87 (2003).

28. Laine, P.; Kontio, R.; Lindqvist, C. & Suuronen, R. – Int. J. Oral Maxillofac. Surg., 33, p.240 (2004).

29. Hollinger, J. O. & Battistone, G. C. – Clin. Orthop. Relat. Res., 207, p.290 (1986).

30. Bendix, D. – Polym. Degrad. Stabil., 59, p.129 (1998).

31. Miller, R. A.; Brady, J. M. & Cutright, D. E. – J. Biomed. Mater. Res., 11, p.711 (1977).

32. Fisher, E. W.; Sterzel, H. J. & Wegner, G. – Kolloid-Zuz Polym., p.251 (1973) .

33. Duek, E. A. R.; Zavaglia, C. A. C. & Belangero, W. D. – Polymer, 40, p.6465 (1999).

34. Wu, L. & Ding, J. – Biomaterials, 25, p.5821 (2004).

35. Mikos, A. G.; Sarakinos, G.; Lyman, M. D.; Ingber, D. E.; Vacanti, J. P. & Langer, R. – Biotech. Bioeng., 42, p.716 (1993).

36. Lu, L.; Peter, S. J.; Lyman, M. D.; Lai, H.; Leite, S. M.; Tamada, J. A.; Vacanti, J. P.; Langer, R. & Mikos, A. G. – Biomaterials, 21, p.1595 (2000).

37. Barbanti, S. H.; Zavaglia, C. A. C. & Duek, E. A. R. – Act. Microsc., 11, p.85 (2002).

38. Barbanti, S. H.; Santos Jr. A. R.; Zavaglia, C. A. C. & Duek, E. A. R. - J. Mater. Sci. Mater. Med., 15, p.1315, (2004).

39. Santos Jr, A. R.; Barbanti, S. H.; Duek, E. A. R.; Dolder, H.; Wada, R. S. & Wada, M. L. F. – Artif. Org., 25, p.7 (2001).

40. Lu, L.; Peter, S. J.; Lyman, M. D.; Lai, H.; Leite, S. M.; Tamada, J. A.; Vacanti, J. P.; Langer, R. & Mikos, A. G. – Biomaterials, 21, p.1837 (2000).

41. Williamson, M. R. & Coombes, A. G. A. – Biomaterials, 25, p.459 (2004).

42. Mikos, A. G.; Bao, Y.; Cima, L. G.; Ingber, D. E.; Vacanti, J. P. & Langer, R. – J. Biomed. Mater. Res., 27, p.183 (1993).

43. Mikos, A. G.; Sarakinos, G.; Leite, S. M.; Vacanti, J. P. & Langer, R. – Biomaterials, 14, p.323 (1993).

44. Duek, E. A. R. & Pezzin, A. P. T. – Polym. Degrad. Stabil., 78, p.405 (2002).

45. Harris, L. D.; Kim, B. & Mooney, D. J. – J. Biomed. Mater. Res., 42, p.396 (1998).

46. Hutmacher, D. W.; Sittinger, M. & Risbud, M. V. – Trends Biotechnol., 22, p.354 (2004).

47. Patist, C. M.; Mulder, M. B.; Gautier, S. E.; Maquet, V.; Jerome, R. & Oudega, M. – Biomaterials, 25, p.1569 (2004).

48. McGlohorn, J. B.; Holder, W. D. Jr.; Grimes, L. W.; Thomas, C. B. & Burg, K. J. – Tissue Eng., 10, p.505 (2004).

49. Mikos, A. G. & Temenoff, J. S. – J. Biotechnol., 3, p.114 (2000).

50. Jeong, S. I.; Kim, S. H.; Kim, Y. H.; Jung, Y.; Kwon, J. H.; Kim, B. S. & Lee Y. M. – J. Biomater. Sci. Polym. Ed., 15, p.645 (2004).

51. Barbanti, S. H.; França, M. T.; Zavaglia, C. A. C. & Duek, E. A. R. – “Suportes de polímeros bioreabsorvíveis preparados pela técnica de fusão e lixiviação de sal”, in: Anais do III Congresso Latino Americano de Órgãos Artificiais e Biomateriais (COLAOB), CD-ROM, Campinas - SP, jul (2004).

52. Chen, V. J. & Ma, P. X. – Biomaterials, 25, p.2065 (2004).

53. Altpeter, H.; Bevis, M.J.; Grijpma, D. W. & Feijen, J. – J. Mater. Sci. Mater. Med., 15, p.175 (2004).

54. Huang, W.; Carlsen, B.; Wulur, I.; Rudkin, G.; Ishida, K.; Wu, B.; Yamaguchi, D. T. & Miller, T. A. – Exp. Cell Res., 299, p.325 (2004).

55. Auger, F. A.; Berthod, F.; Moulin, V.; Pouliot, R. & Germain, L. – Biotechnol. Appl. Biochem., 39, p.263 (2004).

56. Seal, B. L.; Otero, T. C. & Panitch, A. – Mat. Sci. Eng. Repor., 34, p.147 (2001).

57. Browne, J. E. & Branch, T. P. – J. Am. Acad. Orthop. Surg., 8, p.180 (2000).

58. Kamil, S. H.; Vacanti, M. P.; Aminuddin, B. S.; Jackson, M. J.; Vacanti, C. A. & Eavey, R. D. – Laryngoscope, 114, p.867 (2004).

59. Shieh, S. J.; Terada, S. & Vacanti, J. P. – Biomaterials, 25, p.1545 (2004).

60. Tay, A. G.; Farhadi, J.; Suetterlin, R.; Pierer, G.; Heberer, M. & Martin, I. – Tissue Eng., 10, p.762 (2004).

61. Kojima, K. & Vacanti, C. A. – Biotechnol. Appl. Biochem., 39, p.257 (2004).

62. Maria-Engler, S. S.; Mares-Guia, M.; Correa, M. L. C.; Oliveira, E. M. C.; Aita, C. A. M.; Krogh, K.; Genzini, T.; Miranda, M. P.; Ribeiro, M.; Vilela, L.; Noronha, I. L.; Eliaschewitz, F. G. & Sogayar, M. C. – Braz. J. Med. Biol. Res. , 34, p.691 (2001).

63. Kulig, K. M. & Vacanti, J. P. – Transpl. Immunol., 12, p.303 (2004).

64. Duailibi, M. T.; Duailibi, S. E.; Young, C. S.; Bartlett, J. D.; Vacanti, J. P. & Yelick, P. C. – J. Dent. Res., 83, p.523 (2004).

65. Abukawa, H.; Shin, M.; Williams, W. B.; Vacanti, J. P.; Kaban, L. B. & Troulis, M. J. J. Oral Maxillofac. Surg., 62, p.601 (2004).

66. Komiyama, T.; Nakao, Y.; Toyama, Y.; Vacanti, C. A.; Vacanti, M. P. & Ignotz, R. A. – J. Neurosci. Methods., 134, p.133 (2004).

67. Atala A. – Am. J. Transplant., 4, p.58 (2004).

68. Pezzin, A. P. T.; Zavaglia, C. A. C. & Duek, E. A. R. – Artif. Org., 27, p.416 (2003).

69. Opitz, F.; Schenke-Layland, K.; Cohnert, T. U.; Starcher. B.; Halbhuber. K. J.; Martin, D. P. & Stock, U. A. – Cardiovasc. Res., 63, p.719 (2004).

70. Ishaug, S. L.; Crane, G. M.; Yaszemski, M. J. & Mikos, A. G. – Biomaterials, 19, p.1405 (1998).

71. Chen, G.; Zhou, P.; Mei, N.; Chen, X.; Shao, Z.; Pan, L. & Wu, C. – J. Mater. Sci. Mater. Med., 15, p.671 (2004).

72. Pezzin, A. P. T.; Alberta van Ekenstein, G. O. R.; Zavaglia, C. A. C.; Brinke, G. T. & Duek, E. A. R. – J. Appl. Polym. Sci., 88, p.2744 (2003).

73. Moyle, G. J.; Lysakova, L.; Brown, S.; Sibtain, N.; Healy, J.; Priest, C.; Mandalia, S. & Barton, S. E. – HIV Med., 5, p.82 (2004).

74. Santos, A. R. Jr.; Ferreira, B. M.; Duek. E. A.; Dolder, H.; Wada, R. S. & Wada, M. L. – Artif. Org., 28, p.381 (2004).

76. Yamato, M. & Okano, T. - Mater. Today, May, p.42 (2004).
588371007f8c9d0a0c8b469f polimeros Articles
Links & Downloads

Polímeros: Ciência e Tecnologia

Share this page
Page Sections